شور و شیرین | آموزش آشپزی و شیرینی پزی

سبزی تازه در گلخانه‌ها عمل می آمد و به قیمت گزافی فروخته می‌شد و تازه به دوران رسیده ها برای آنکه نشان بدهند سبزی و ماهی تازه استفاده كرده‌اند، آشغال سبزی و سر ماهی را کنار در خانه خود می‌گذاشتند. از طرفی بسیاری از افراد نیكو‌كار در این شب به یاری مستمندان شتافته و با بردن برنج، روغن، ماهی و تخم مرغ به در خانه آن‌ها، دلشان را شاد می‌کردند. 

رشته پلو: شب سال نو، یعنی شب تحویل سال، وقت خوردن رشته پلو بود که خوردن آن آدابی داشت. رشته پلو که با رشته پلوئی و همراه با خرما و کشمش سرخ کرده آماده می‌شد، غذائی است که نه تنها پر قوت و گرم کننده  مزاج به شمار می آمد، بلکه خوردن آن موجب می‌شد که “سر رشته کار” تا آخر سال در دستشان باشد.  آداب تهیه و خوردن رشته پلو از این قرار بود؛ اگر مرد و سرپرست خانه دچار مشکلی در کار و کسب شده بود، بشقاب اول برای او کشیده میشد.

رشته خشک کرده این پلو، برای رفع بی پولی داخل کیف قرار می‌گرفت. 

چراغ‌های شب عید

از اعتقادات دیگر شب سال نو این بود که باید شعله و نور در خانه زیاد باشد که این شامل اجاق، منقل و یا چراغ‌‌هائی بود که باید تا صبح روز دوم سال روشن نگه داشته می‌شد. به طوری‌که باید با کمال دقت نفت‌گیری می‌شد تا دود نزده و خاموش نشود. از طرفی، شیوه سوختن این چراغ‌ها، خود تعبیر و تفسیری داشت که شنیدن آن خالی از لطف نیست. 

اگر چراغ‌ها از ابتدا تا انتها روشن و سالم باقی مانده بود، سالی پربرکت با دل‌خوشی و تندرستی در انتظار اهل خانه بود، اگر لوله چراغ‌ها دود زده می‌شد یا شمع درون آن‌ها به یک‌سو می افتاد، تاریکی و کدورت در زندگی رخنه می‌کرد، اگر خاموش می‌شد، مالی از دستشان می‌رفت یا امیدی به نا امیدی مبدل می‌شد و بدتر از همه اینکه اگر لوله چراغ می‌شکست یا چراغ واژگون می‌شد، به معنای درگذشت کسی از نزدیکان یا زیر و رو شدن زندگی اهل خانه بود. 

عید نوروز و  هفت سین

چیدن سفره  هفت سین یکی از مهم‌ترین آداب استقبال سال نو بود که نچیدن آن معادل با نگون بختی در سال جدید به شمار می آمد. پارچه سفره هفت سین معمولا سفید و تمیز بود که هفت نوع خوردنی که با حرف سین آغاز می‌شد بر روی آن چیده می‌شد که شامل: سیر، سرکه، سماق، سمنو، سبزی، سنجد و سیب بود و با اشیا و مواد دیگر تکمیل می گشت.

اما آداب چیدن از این قرار بود که ابتدا سفره را در محل مناسبی در بالاترین قسمت اتاق پهن می‌کردند و یک جلد کتاب مقدس ( با توجه به اینکه عید نوروز عید ایرانیان است و مختص مسلمانان نیست، هر خانواده کتاب مقدس دین خود را بر سفره می‌گذاشت) در وسط سفره گذاشته، کاسه آب و یک گلاب پاش در دو طرف آن قرار داده، آئینه را در بالا و بشقابی آرد و نان بریده را در دو طرف آب و گلاب قرار داده و چهار گوشه سفره را با چند شمعدان روشن می‌کردند که نشانه رحمت، گشاده دستی، روشنائی و خیر و برکت بود.

مواد هفت سین نیز بر روی سفره قرار داده می‌شد که نشان از برکت، سلامتی، زایش، زیبائی و شادابی داشتند. اسفند برای رفع چشم زخم و شیرینی برای شیرین کامی بر سر سفره آورده می‌شد. یک کاسه آب که نارنجی در آن انداخته بودند هم جزء ضروریات سفره بود زیرا نام نارنج (نا-رنج) را به معنی بدون رنج معنا می‌کردند و حضور این میوه را دافع درد و رنج می‌دانستند. 

 عید نوروز و آداب نشستن بر سر سفره هفت سین

از زمانی که خانواده با بهترین لباسهای خود بر سر سفره گرد هم جمع می‌شدند، دیگر تمام حواس‌ها متوجه خیر خواهی و خوش اقبالی بود و همه باید با خلق خوش، ابروی گشاده و لبخند بر لب سر سفره می‌نشستند و همه گفتگوها درباره خیر و خوشی و ذکر و دعا برای رفع بیماری، روا شدن حاجت و دفع بلا باشد. خواندن دعای “یا مقلب القلوب و الابصار” نیز بسیار مطلوب بوده است. با تحویل شدن سال و به صدا درآمدن توپ سال نو، همه به دیده بوسی و تبریک سال نو مشغول می‌شدند، کام خود را شیرین کرده و به شادی می‌پرداختند. 

 تفریحات نوروز تا روز سیزده 

روزهای عید به دید و بازدید و شادی و تفریح می‌گذشت و رسم بر این بود که در این روزها کسی بد اخمی و تندی نکند، پول یا مالی قرض نکند، نزد پزشک هم نرود و خلاصه از هر مورد غم افزا و مکدر کننده دوری کند. البته زیارت اهل قبور و پخش نذری برای رفتگان جزء آدابی بود که هرچند غم افزا، اما موجب شادی روح رفتگان و در نتیجه، بسیار پسندیده به شمار می‌رفت.

دو سه روز اول عید برای دیدار از بزرگ‌ترها بود که از منزل پدر و مادر آغاز می‌شد و منازل دائی و عمه و دیگر بزرگان و دوستان می‌گذشت. در این دید و بازدید‌ها عیدی‌هائی هم رد و بدل می‌شد و به خصوص عروس و دامادها در اولین عید پس از ازدواج عیدی فراوانی می‌گرفتند. گشت و گذار و سفر هم در برنامه های روز چهارم به بعد بود و تفریح و استراحت معمولا تا روز سیزده ادامه داشت و در این روز به اوج خود می‌رسید.

برای خواندن بخش اول - آداب عید نوروز در تهران قدیم - اینجا کلیک کنید.