به قلم : دکتر زهرا عبدالهی
با توجه به اینکه در ماه رمضان سال جاری، با کرونا مواجهیم، خوب است که نکاتی را درباره تغذیه صحیح در ایام روزه‌داری بدانیم. اولین نکته اینکه اصولاً در ایام روزه‌داری و ماه مبارک رمضان هم رعایت اصول تغذیه درست در وعده‌های سحر، افطار و بعد از آن، نقش مهمی در حفظ سلامت ما دارد و باید اصول تغذیه یعنی رعایت تعادل و تنوع را در تغذیه داشته باشیم و از همه گروه‌های غذایی به میزان کافی استفاده کنیم.
مصرف زیاد مواد قندی و چربی‌ها
مصرف بی‌رویه مواد قندی، نوشیدنی‌های شیرین و مواد چرب و سرخ‌شده و مصرف زیاد نمک باعث تحریک و تضعیف سیستم ایمنی بدن می‌شوند. درحالی‌که برای مقابله با کرونا و تقویت سیستم ایمنی بدن نوع غذایی که می‌خوریم اهمیت زیادی دارد. بنابراین، در وعده سحر نکاتی را که خوب است رعایت شود؛ مصرف سبزی، صیفی جات و سالاد است؛ زیرا این مواد حاوی آب هستند و در طول روز از تشنگی و خشکی گلو و دهان جلوگیری می‌کنند. باید توجه کرد که یکی از عوامل زمینه‌ساز برای فعالیت کرونا خشکی گلو و دهان است. بر همین اساس به میزان کافی سبزی و سالاد در وعده سحر بخورید که از خشکی دهان پیشگیری می‌کند. درعین‌حال این مواد حاوی ویتامین A و C هستند.
نوشیدنی‌های شیرین، مواد قندی شیرین برای سحر توصیه نمی‌شوند. زیرا احساس تشنگی را در طول روز تشدید می‌کنند. غذاهای چرب و پر ادویه هم برای سحر مناسب نیستند. در وعده افطار مهم است که با مایعات گرم، مواد قندی که سالم‌ترین آنها خرما است و یک غذای ساده و سبک مصرف شود. از افطار تا سحر باید به میزان لازم مایعات مصرف شود.
رعایت تنوع و تعادل در غذای روزانه
در موضوع تغذیه توصیه کلی مورد تاکید این است که باید تعادل و تنوع را در برنامه غذایی روزانه رعایت کنیم. یعنی اگر شش گروه اصلی غذایی داریم همه آنها را به میزان کافی در برنامه غذایی خود گنجانیم که منابع پروتئینی و سبزی‌ها یکی از این موارد است. همه گروه‌های غذایی باید به اندازه کافی و توصیه شده وجود داشته باشد. برای تقویت سیستم ایمنی بدن مجموعه‌ای از مواد غذایی مختلف که در گروه‌های غذایی مختلف قرار دارند، به مقدار کافی باید مصرف شود تا سیستم ایمنی به‌درستی کارش را انجام دهد و در برابر بیماری‌ها از بدن دفاع کند.
هیچ رژیم غذایی خاصی که بگوید فقط پروتئین بخورید یا فقط سبزی و میوه مصرف کرده و گیاهخوار باشید تا سیستم ایمنی بدن تقویت شود، وجود ندارد. سیستم ایمنی بدن به ویتامین، املاح و پروتئین نیاز دارد که این مواد در مواد غذایی مختلفی وجود دارند. درعین‌حال نمی‌گوییم فقط سبزی و میوه بخورید و پروتئین هم لازم است.
شرایط روزه‌داری با وجود کم تحرکی
باید توجه کرد که یک دسته از افراد سالم هستند و دچار ویروس کرونا نشده‌اند که این افراد در این شرایط هم می‌توانند روزه بگیرند، اما به شرطی که اصول تغذیه‌ای لازم را در برنامه غذایی خود رعایت کنند. یعنی باید حتماً وعده سحری را بخورند و آن را حذف نکنند. در وعده سحری و افطاری، نکات تغذیه‌ای را شامل تعادل و تنوع رعایت کنند. همچنین از افطاری تا سحری، میوه و مایعات مصرف کنند. اگر اصول صحیح تغذیه رعایت شود، در شرایط کرونا هم مشکلی ایجاد نمی‌کند، بلکه خودش به تقویت سیستم ایمنی بدن هم کمک می‌کند. مهم این است که دچار افراط و تفریط نشویم و تغذیه درستی داشته باشیم.
مبتلایان کرونا روزه نگیرند
کسانی که به ویروس کرونا مبتلا هستند، قطعاً نباید روزه بگیرند و باید زیر نظر پزشک معالج خود باشند. برخی افراد هم مبتلا شده و حالا بهبود یافته‌اند. بر اساس توصیه متخصصین کسانی که بیمار شدند از آنجایی که احتمال بازگشت بیماری کرونا تا ۶ هفته پس از بهبودی آنها وجود دارد، روزه نگیرند. دسته دیگر هم افرادی هستند که بیماری زمینه‌ای مانند دیابت و فشارخون دارند و تحت درمان و دارودرمانی هستند که این افراد هم حتماً باید با نظر پزشک معالج نسبت به روزه گرفتن اقدام کنند. البته مشکل عدم تحرک به دلیل قرنطینه خانگی وجود دارد، اما توصیه می‌شود که تا جای ممکن در خانه هم تحرک داشته باشیم. در فضای خانه راه رویم، کارهایی را دستی انجام دهیم و ...
برخی رفتارها مانند مصرف چای به‌ویژه چای پررنگ بعد از غذا خوردن که باعث می‌شود آهن خون به‌خوبی جذب نشود هم نباید انجام شود.
مصرف مکمل‌های تغذیه‌ای پروتئینی در آغاز ماه رمضان
مصرف هیچ مکملی را در این شرایط توصیه نمی‌کنیم. باید پروتئین‌ها و املاح معدنی و ریزمغذی‌ها از برنامه روزانه غذایی تأمین شود و هیچ توصیه‌ای برای مصرف مکمل نداریم. مگر برای افرادی که دچار کمبودهایی هستند و برای رفع این کمبودها افراد به مکمل‌های دارویی نیاز داشته باشند. مصرف مکمل پروتئینی هم توصیه نمی‌شود، بلکه پروتئین در گوشت، تخم‌مرغ و نان و غلات و... وجود دارد. باید توجه کرد که اگر مصرف مکمل‌های پروتئینی به‌صورت سرخود باشد، مشکلاتی ایجاد می‌کند. زیرا بار زیادی به کبد و کلیه تحمیل شده و منجر به تضعیف سیستم ایمنی بدن خواهد شد.
غذای کادر درمان بیمارستان‌ها در شرایط کرونا
کادر درمان که در حال حاضر به‌عنوان مدافعان سلامت برای کمک به بیماران کرونا اقدام می‌کنند نیز باید تغذیه مناسبی داشته باشند. همان توصیه‌هایی را که به مردم داریم تا تغذیه درستی داشته باشند را به همکارانمان در تیم درمانی هم انجام می‌دهیم. اگر تغذیه درستی برای کادر درمان وجود نداشته باشد، سیستم ایمنی بدن آنها تضعیف شده و احتمال ابتلا به بیماری را خواهند داشت. یعنی هم خود کادر درمان و هم محیط کاری آنها باید در این زمینه حمایت کند. از آنجایی که دیدیم که همکاران ما ساعت‌ها کار کرده و غذا نمی‌خورند و در نهایت دچار سوءتغذیه می‌شوند، در نتیجه مطالب آموزشی که گروه هدف آن تیم درمان است را به شکل پوستر تهیه کردیم تا در مراکز درمانی نصب شود و افراد به نوع تغذیه خود حساس‌تر شوند و به‌موقع غذا بخورند، ساعات طولانی گرسنه نمانند و به اندازه مایعات بخورند. درعین‌حال بیمارستان‌ها هم با راهنماها و دستورالعمل‌هایی که توسط وزارت بهداشت ارسال شده، این توجه را دارند که در نوع غذای کادر درمان دقت کافی انجام شود. بر همین اساس در معاونت درمان، دفتر مدیریت بیمارستانی وجود دارد که همه مسائل بیمارستان‌ها اعم از تغذیه کادر درمان و پرسنل و نوع خدمات بخش غذایی را تحت نظر دارد. بنابراین این نظارت بر غذای مصرفی کادر درمان قطعاً وجود دارد.
از طرفی در بیمارستان‌ها بخش تغذیه داریم که کارشناسان و متخصصان تغذیه حضور دارند و نوع رژیم غذایی بیماران را کنترل کرده و پیشنهاد می‌کنند. بیمارستان هم موظف است که مطابق با دستورالعمل‌های موجود، غذای بیماران را با توجه به نوع بیماری تهیه کرده و در اختیار بیماران قرار دهند. رژیم غذایی بیماران کرونایی هم تحت نظر متخصصین تغذیه در بیمارستان‌ها است.
تغذیه بیماران فشارخونی در ماه رمضان
کسانی که دچار فشارخون بالا هستند باید تحت نظر پزشک درمان شوند و فشارخونشان کنترل شده و داروهای تجویز شده را به‌موقع استفاده کنند. در کنار دارو، باید نکات تغذیه‌ای را هم رعایت کنند. به‌طورکلی این افراد باید کمتر از سه گرم نمک در روز مصرف کنند. برای افراد عادی کمتر از ۵ گرم را توصیه می‌کنیم. حذف نمکدان یکی از توصیه‌های اصلی به افراد با فشارخون بالاست. همچنین باید توجه کرد که برخی مواد غذایی نمک پنهان دارند. به‌طور مثال پنیر که منبع نمک است. افراد دارای فشارخون بالا باید از نوع پنیر کم‌نمک و کم‌چربی استفاده کنند. نشانگرهای تغذیه‌ای بر روی مواد غذایی قرار دارد و افرادی که فشارخون یا چربی خون بالا دارند، به این نشانگرها توجه کنند. باید توجه کرد که فست فودها مملو از نمک و چربی هستند و این افراد نباید این مواد غذایی را استفاده کنند. همچنین مصرف زیاد سبزی توصیه می‌شود و حداقل مصرف پنج واحد میوه و سبزی برای این افراد توصیه می‌شود. اگر این افراد قصد روزه‌داری داشته باشند باید با مشورت پزشک این کار را انجام دهند.
ضدعفونی کردن مواد غذایی بسته‌بندی شده
مواد غذایی که بسته‌بندی دارند که حتماً باید بسته‌بندی آن ضدعفونی شود. در مورد ضدعفونی خرما هم اولین توصیه این است که بسته‌بندی باشد و این ماده غذایی را به‌صورت فله‌ای خریداری نکنند. زیرا مواد غذایی که فله هستند ممکن است آلودگی داشته باشند. خود خرما را که نمی‌شود ضدعفونی کرد، اما می‌توان خرمای بسته‌بندی شده خرید، بسته‌بندی آن را ضدعفونی کرد و خرما را از جعبه در آورده و در ظرف تمیز بریزیم و بعد از آن استفاده کنیم. با خوردن مواد غذایی به ویروس کرونا مبتلا نمی‌شویم. زیرا غذا یا پخته می‌شود که ویروس در اثر حرارت از بین می‌رود. درعین‌حال وقتی مواد غذایی چون میوه را می‌خوریم، اسید معده باعث می‌شود که ویروس از بین برود. زمانی مشکل ایجاد می‌شود که دستمان به ویروس کرونا آلوده باشد و بعد میوه به ویروس آلوده شود و سپس در اثر تماس آن با دهان و بینی منجر به آلودگی می‌شود.
