شور و شیرین | آموزش آشپزی و شیرینی پزی

نوشیدنی قهوه نوعی نوشیدنی گرم است كه از دانه برشته شده قهوه كه از گیاه قهوه بدست می آید، تهیه می شود.

این نوع نوشیدنی همچون چای، جایگاه خاصی در انواع نوشیدنی های گرم دارد. با اضافه کردن مواد مختلف به نوشیدنی قهوه و همچنین با روش های مختلف دم كردن آن، انواع متفاوتی از این نوع نوشیدنی را تهیه می كنند.

انواع دانه های قهوه

قهوه ها به دو گونه کلي تقسيم می شوند:

نوع عربی Arabica نوعی قهوه سنتی است که عطر و طعم آن از همه بهتر است.

نوع روبوستا Robusta که ميزان کافئين آن بيشتر است و در آب و هوايی که نوع اول در آن قادر به رشد نيست، پرورش می يابد. بنابراين از اين نوع قهوه به دليل ارزان تر بودن، برای مصارف مختلف استفاده می کنند. از نوع روبوستا معمولاً به تنهايی استفاده نمی شود، چون طعم تلخ و ترشی دارد. انواع بهتر آن را برای تهيه اسپرسو به کار می برند.

قهوه عربی را بر اساس بندری که اين نوع قهوه از آنجا صادر می شد نام گذاری کرده بودند. امروزه انواع قهوه ها نسبت به گذشته خاص تر شده است. معمولاً نام قهوه ها را با توجه به نام کشور، ناحيه و گاهی نام ايالت توليد کننده قهوه می گذارند.

روش های مختلف دم كردن قهوه :

برای تهیه نوشیدنی قهوه، قهوه را می توان به صورت های مختلف دم كرد. تمام این روش ها را به چهار دسته كلی تقسیم نموده اند كه تفاوت این روش ها تنها به این نكته بستگی دارد كه چگونه آب را به قهوه اضافه می كنند.

1) جوشاندن :

یكی از روش های قدیمی دم كردن قهوه كه هنوز در مناطق خاور میانه، آفریقای شمالی، کشور تركیه و کشور یونان به كار می رود، این است كه قهوه را به همراه آب، داخل قوری می ریزند و اجازه می دهند كه آرام به جوش آید. این نوع قهوه را گاهی شیرین مصرف می كنند. برای این كارچند حبه قند داخل قوری می ریزند و می گذارند تا همراه قهوه به جوش آید. گاهی به این قهوه هل هم اضافه می كنند.

قهوه ترک به این روش تهیه می شود. قهوه بدست آمده، نوشیدنی غلیظی است كه رویش كف دارد و پودر قهوه هم در ته فنجان، ته نشین شده است.

2) تحت فشار قرار دادن :

قهوه اسپرسو، با تحت فشار قرار دادن آب داغ تهیه می شود. این روش برای تهیه انواع قهوه به كار می رود. قهوه اسپرسو طعم متمایزی داشته و به علاوه رویش ماده خامه مانندی جمع می شود. در این روش از نوعی قوری كه سه بخش دارد استفاده می كنند. در قسمت پایینی، آب می ریزند. پس از آن كه آب به جوش می آید، با فشار وارد قسمت میانی می شود كه پودر قهوه در آن قسمت قرار دارد. در نهایت، نوشیدنی قهوه در قسمت بالایی قوری جمع می شود. معمولاً قوری را روی گاز می گذارند تا عملیات تهیه قهوه صورت گیرد.

3) كمک گرفتن از نیروی جاذبه :

روشی دیگر برای تهیه ی نوشیدنی قهوه، قرار دادن پودر قهوه داخل یک صافی است كه آب جوش قطره قطره روی قهوه می چكد. طعم این قهوه به میزان آب و قهوه بسیار بستگی دارد. اما كلاً طعم قهوه اسپرسو از این قهوه بهتر است. در این روش با استفاده از نیروی جاذبه، آب از میان پودر قهوه عبور می كند و قهوه خوش طعمی را ایجاد می نماید.

4) خیس كردن :

در این روش از استوانه ای شیشه ای كه دارای پیستون صافی داری است استفاده می كنند. قهوه و آب جوش در استوانه با هم مخلوط می شوند (معمولاً به مدت چند دقیقه) قبل از آن كه پیستون كه به شكل فویل است، پایین بیاید. در این هنگام نوشیدنی قهوه در قسمت بالایی آماده ریختن است.

قهوه های كیسه ای نسبت به چای كیسه ای كمیاب ترند. این امر به دلیل آن است كه در تهیه ی قهوه كیسه ای باید مقدار زیادی قهوه آسیاب شده (نسبت به چای به كار رفته در چای كیسه ای) به كار برد كه از نظر اقتصادی برای تولید كنندگان این محصولات، با صرفه نمی باشد.

در تمام این روش ها از مخلوط آب جوش با قهوه آسیاب شده (دانه قهوه ای كه برشته و آسیاب شده است) استفاده می شود. پودر قهوه یا پشت صافی باقی می ماند یا همراه نوشیدنی داخل فنجان ریخته می شود. میزان ریز بودن دانه قهوه بستگی به نوع نوشیدنی دارد كه قرار است با آن تهیه شود.

دستگاه های برقی تهیه قهوه، آب را جوش می آورند و سپس مواد لازم را بدون این كه لازم باشد انسان كمک زیادی كند، با هم مخلوط می كنند. این دستگاه ها بر اساس برنامه زمان بندی خاصی عمل می كنند. افرادی كه در تهیه نوشیدنی قهوه مهارت دارند، دانه های سبز قهوه خام و دم كردن آنها به روش سنتی را ترجیح می دهند.

انواع قهوه از نظر دم کردن به صورت زیر می باشند:

۱.قهوه ترک

۲.قهوه فرانسه

۳.قهوه اسپرسو

۴.قهوه های دمی

۵.قهوه های فوری

۶.اسپرسو دوپیو

۷.اسپرسو لانگو

۸.اسپرسو ریستریتو

۹.اسپرسو ماکیاتو

۱۰.اسپرسو کوبانو

۱۱.لاته ماکیاتو

۱۲.کافه لاته

۱۳.کاپوچینو

۱۴.اسپرسو کن پانا

۱۵.کافه بِرِو

۱۶.رِد آی

۱۷.بلک آی

۱۸.دِد آی

۱۹.کافه موکا

۲۰.آمریکانو

و…

انواع نوشیدنی قهوه :

قهوه تلخ: نوعی قهوه ی دم كرده است كه بدون شكر، شیر و دیگر مواد افزودنی مصرف می شود.

شیر قهوه: قهوه ای است كه پس از تهیه ی آن، شیر و گاهی شكر اضافه می كنند.

كاپوچینو: نوعی اسپرسو است كه با شیر كف كرده و گاهی شكر و كاكائو تهیه می شود.

قهوه معطر: در برخی كشورها، به نوشیدنی قهوه مواد مختلفی اضافه می نمایند. شكلات یكی از مرسوم ترین این مواد است كه یا روی قهوه آماده شده می پاشند یا همراه با قهوه هنگام دم كردن، مخلوط می كنند. البته از برخی ادویه جات از جمله دارچین، جوز هندی، هل و.. هم برای معطر نمودن قهوه استفاده می كنند.

قهوه یونانی یا قهوه ترک: این نوع قهوه را با جوشاندن پودر بسیار ریز قهوه در آب تهیه می كنند. این نوع قهوه را داخل قوری مسی كه دسته بلندی دارد و سر آن باز است درست می كنند. زمانی كه قهوه را داخل فنجان می ریزند، صافی نمی گذارند و بنابراین، پودر قهوه كه دیگر به تفاله قهوه تبدیل شده است هم داخل فنجان می ریزد. معمولاً فنجان را تا مدتی حركت نمی دهند تا این پودر قهوه كاملاً ته نشین شود. گاهی به این نوع قهوه ادویه و شكر هم اضافه می كنند.

طرز تهیه قهوه فوری:

به احتمال بسیار قوی نام قهوی فوری را شنیده باشید و اصطلاحی که بسیار رایج شده (نسکافه)و یا کافی میکس می باشد که به جای قهوه فوری استفاده می کنیم.اما تفاوت قهوه فوری با قهوه دم کردنی در چیست؟

به طورکلی باید گفت به قهوه هایی که در یک روند و با یک سری متد های خاص هر کارحانه ای به طور مثال (شرکت نسکافه) فراوری شده و به صورتی تبدیل می شود که با آب جوش به شما و یا شیر به شما یک نوشدنی آماده بدهد قهوه فوری یا به اصطلاح انگلیسی (Instant coffee) گفته می شود. بسیاری از این قهوه های فوری با ترکیب های مختلف و فراوری های مختلف عرضه می شود.

قهوه فوری پودری است كه قابل حل شدن در آب یا شیر می باشد. این نوع قهوه به روشی بسیار متفاوت از قهوه هایی كه در بالا در موردشان توضیح داده شد، تهیه می شوند. البته این نوع قهوه مسلماً طعم قهوه هایی كه برای درست كردن آنها زمان صرف می شود، را ندارد. برخی این نوشیدنی را غیر قابل تحمل به شمار می آورند و بعضی عقیده دارند كه جانشین خوبی برای نوشیدنی قهوه واقعی است. برخی هم اعتقاد دارند كه این نوشیدنی، اصلاً قهوه نیست و نوعی نوشیدنی خاص خود می باشد.

طرز تهیه قهوه ترک:

روش ترکی یکی از روش های قدیمی دم کردن قهوه که هنوز در خاورمیانه، آفریقای شمالی، ترکیه و یونان به کار می رود این است که قهوه را به همراه آب، داخل قوری می ریزند و اجازه می دهند که آرام به جوش آید. روش تهیه دقیق این نوع قهوه در ادامه آمده است.

دانه های قهوه باید به ریزترین اندازه آسیاب شده باشند.

ابتدا آب سرد را درون قهوه جوش بریزید. به ازای هر فنجان قهوه معادل سه چهارم فنجان را با آب سرد پر کرده و داخل قهوه جوش بریزید. سطح آب باید تا ابتدای گردنه یا تنگی قهوه جوش برسد و از آن بالاتر نرود و گرنه سرریز می شود.

حالا پودر قهوه را به آب اضافه کنید. به‌ ازای هر فنجان قهوه خوری آب، دو قاشق چایخوری قهوه.

می توانید در صورت تمایل به ازای هر دو قاشق چایخوری پودر قهوه، یک قاشق چایخوری شکر هم به قهوه اضافه کنید.

وقتی شکر کاملا در آب حل شد، اجاق گاز را روشن کنید؛ با شعله ای متوسط رو به کم. اگر شعله زیاد باشد قهوه تان می سوزد. در این مرحله قهوه را هم نزنید.

پس از گذشت زمان کمی -حدود دو دقیقه- یعنی زمانی که حرارت به حدود ۷۰ درجه می رسد، قهوه شروع به حباب زدن از کناره ها می کند. جمع شدن حباب ها حالتی روی سطح قهوه به وجود می آورد که آن را اصطلاحا «خامه قهوه» می نامند. در این مرحله قهوه را از روی حرارت بردارید تا حرارت و خامه کمی فروکش کنند. هرگز اجازه ندهید حرارت به بالاتر از ۷۵ درجه برسد، چون مزه قهوه بیش از حد استخراج خواهد شد.

قهوه جوش را مجددا به آرامی و دقت روی شعله کم قرار دهید و سه بار این عمل را تکرار کنید تا خامه قهوه قوام بیاید.

قهوه را به آرامی در فنجان بریزید.

این نوع قهوه را گاهی شیرین مصرف می‌کنند. برای این کار چند حبه قند داخل قوری می‌ریزند و می‌گذارند تا همراه قهوه به جوش آید. گاهی به این قهوه هل هم اضافه می‌کنند. قهوه ترک، به این روش تهیه می‌شود. قهوه به دست آمده، نوشیدنی غلیظی است که رویش کف دارد و پودر قهوه هم در ته فنجان، ته نشین شده است. قهوه اسپرسو، با تحت فشارقراردادن آب داغ تهیه می‌شود. این روش برای تهیه انواع نوشیدنی‌های قهوه به کار می‌رود. قهوه اسپرسو طعم متمایزی داشته و به علاوه رویش ماده خامه مانندی جمع می‌شود.

طرز تهیه قهوه اسپرسو espresso :

قهوه اسپرسو نرم تر از فرانسه و زیر تر از ترک آسیاب می شود و با دستگاه مخصوص اسپرسو دم می شود به صورتی که آب با فشار زیاد از قهوه عبور داده می شود و عصاره قهوه به طور کامل خارج می گردد، اسپرسو در فنجان کوچکتر از قهوه ترک سرو می شود و کف نازک و روشنی روی آن می بندد (اگر دستگاه خوب و قهوه مناسب استفاده گردد) و فاقد لرد است.

و اما اسپرسو یکی از محبوب ترین و دوست داشتنی ترین قهوه ها در دنیا می باشد. اسپرسو پایه و به اصطلاح (قهوه ی پایه) نوشیدنی های مختلفی همچون لانگو و کاپوچینو و لاته و آمریکانو و غیره می باشد.

قهوه اسپرسو را می توان با دستگاه ها و قهوه جوش های متفاوتی که امروزه در بازار بسیار گسترده و متنوع می باشد تهیه نمود.

محبوب ترین قهوه جوش های خانگی را می توان موکاپات نامید که امروزه در خانه هر قهوه دوستی پیدا خواهید کرد. موکاپات ها یا همان قهوه جوش های روگازی در عرض چند دقیقه و بدون زحمت زیادی به شما یک شات قهوه اسپرسو خواهند داد. موکاپات ها امروزه در سایزهای مختلف و در شکل و رنگ بندی های بسیار متنوع در بازار موجود می باشند.

جنبه های اجتماعی نوشیدنی قهوه :

كشورهای آمریكا، آلمان و فنلاند به ترتیب، بیشترین میزان مصرف قهوه را دارند. در كانادا و اروپا هم این نوشیدنی رایج است و بسیاری از رستوران ها تخصص ویژه ای در تهیه ی این نوشیدنی دارند.

در این رستوران ها چای، انواع ساندویچ، انواع كیك و كلوچه و دیگر انواع اسنك هم عرضه می شود. افرادی كه این نوشیدنی را خیلی دوست دارند، معمولاً در پیك نیك ها و یا مسافرت ها قهوه را آماده نموده و داخل فلاسك كه تا مدتها آن را گرم نگه می دارد با خود می برند.

در برخی كشورها، مخصوصاً شمال فرانسه، نوشیدنی قهوه جایگاه خاصی در عصرانه دارد. افراد، دوستان و افراد فامیل خود را به عصرانه دعوت می كنند و به عنوان عصرانه، به آنها قهوه با كیك می دهند. معمولاً این كیك ها را خانم ها خود در خانه تهیه می كنند.

البته از قهوه در وعده صبحانه هم بسیار زیاد استفاده می كنند.

مواد محرک موجود در قهوه :

همان طور كه می دانید، قهوه دارای كافئین بوده كه نوعی ماده محرك محسوب می شود. بنابراین معمولاً برای صبحانه و هنگام كار، از این نوع نوشیدنی استفاده می كنند (چون كافئین خاصیت از بین بردن حالت خواب آلودگی دارد). دانش آموزان و دانشجویان هم در شب های امتحانات، از این نوشیدنی استفاده می كنند كه قدرت تمركزشان بالا رود. كارمندان هم وقتی خسته می شوند و احساس می كنند كه برای ادامه كار دیگر انرژی ندارند، با خوردن یك فنجان قهوه انرژی خود را باز می یابند.

قهوه بدون كافئین، نوعی قهوه است كه كافئین موجود در آن را با استفاده از آب یا یك حلال دیگر، مثلاً تری كلرو اتیلن گرفته اند.

قهوه به عنوان نوعی كود :

تفاله نوشیدنی قهوه كود خوبی محسوب می شود، چون میزان نیتروژن آن بسیار بالاست. نیتروژن بخش عمده RNA و DNA و همچنین پروتئین را تشكیل می دهد كه گیاهان برای رشد خود، به این مواد نیاز اساسی دارند. پودر قهوه پتاسیم، فسفر و بسیاری از مواد لازم برای رشد گیاه را هم در بر می گیرد. بسیاری از باغبان ها به این نتیجه رسیده اند كه با اضافه كردن پودر قهوه به خاك، گل های رز بزرگ و خوشرنگ می شوند.

خطر نوشیدن قهوه برای سلامتی 

كافئین موجود در قهوه می تواند فرد مصرف كننده را معتاد كند یا احتمال خطر ابتلا به بیماری های قلبی را افزایش دهد. افرادی كه از این نوشیدنی زیاد مصرف می كنند، همگی نوعی حالت عصبی را پس از مصرف زیاد قهوه بیان می كنند. در سال های اخیر، تحقیقات نشان داده اند كه مصرف چای، به مراتب كم ضررتر و سالم تر از مصرف قهوه است. البته چای هم كافئین دارد، اما مقدار این كافئین كمتر است.

تحقیقات مختلفی در زمینه ضررهای نوشیدن قهوه صورت گرفته است. برای مثال، تحقیقی كه در فوریه سال 2003 م در كشور دانمارك بر روی 18.478 زن باردار كه میزان مصرف قهوه آنها در دوران بارداری شان زیاد بود صورت گرفت، نشان داد كه احتمال مرده به دنیا آمدن نوزاد در مادرانی كه هنگام بارداری قهوه زیاد می نوشیدند (تقریبا 4 تا 7 فنجان در روز) بسیار بیشتر از مادرانی است كه از این نوشیدنی خیلی كم استفاده می كنند.

تحقیقی كه در سال 2004 انجام شد نشان داد كه مصرف بیش از یک فنجان قهوه در روز، سبب افزایش التهاب و حالت برافروختگی می شود. در نتیجه این حالت، مصرف قهوه تأثیر مضاعفی بر عروق قلبی می گذارد.