دکتر محمد علی نیلفروش زاده؛ متخصص پوست و مو
در ماه رمضان به‌ویژه در همراهی با فصل گرما، اجرای یک الگوی صحیح تغذیه می‌تواند راه گشای ما در بهره‌گیری از برکات معنوی روزه‌داری بدون استرس یا ناراحتی جسمی مثل ریزش مو، خشکی پوست و یا پوسته‌پوسته شدن ناخن باشد.
خشکی لب و خشکی پوست از شکایات پوستی نسبتاً شایع روزه‌داران در ماه مبارک رمضان است.
درصورتی‌که محتوای آب پوست طبیعی باشد، پوست نرم، صاف، قابل ارتجاع و درخشان است.
در حالت طبیعی یك حركت مداوم آب از لایه‌های عمقی پوست به‌طرف لایه‌های سطحی وجود دارد و در نهایت این آب از سطح پوست تبخیر می‌شود.
هنگامی‌که پوست به عللی اعم از عوامل داخلی یا خارجی نتواند این میزان آب را حفظ كند، پوستی خشك حادث می‌شود.
از عوامل خارجی می‌توان مواجهه با آب‌وهوا یا باد گرم را نام برد. از طرف دیگر شستن بیش‌ازحد پوست سبب از بین رفتن لایه‌های چربی محافظ پوست شده و پوست را خشك می‌کند.
مواجهه پوست با بعضی مواد نیز از دسته عوامل خارجی محسوب می‌شوند.
شاید بسیاری از افرادی که مبتلابه خشکی پوست و اگزما هستند، گمان کنند با روزه گرفتن به دلیل مصرف کم آب دچار تشدید خشکی پوست خواهند شد اگرچه کم‌آبی بدن جزء علل شایع خشکی پوست است اما این مسئله در مورد روزه‌داران صدق نمی‌کند.
چون در فاصله بین افطار و سحر، فرد روزه‌دار به میزان کافی از آب و مایعات استفاده می‌کند و لذا به‌طورمعمول، روزه‌داری تأثیر چندانی در تشدید خشکی پوست ندارد.
از طرفی استفاده از مرطوب کننده‌ها می‌تواند نقش بسزایی در کاهش اتلاف آب پوست داشته و در حفظ شادابی آن مؤثر باشد.
كار عمده مرطوب کننده‌ها حفاظت از رطوبت پوست و دفاع در برابر آسیب‌های محیطی است.
معمولاً هم افراد نیاز به استفاده از مرطوب‌کننده ندارند افرادی كه پوستشان چرب است به مصرف مرطوب‌کننده احتیاجی پیدا نمی‌کنند.
هرچند این افراد هم در مواجهه با هوای گرم و خشك، باد یا هوای سرد ممكن است نیاز به استفاده از مرطوب کننده‌ها پیدا كنند.
از طرفی بعضی‌ها طی ماه مبارک رمضان به مصرف فراوان مواد غذایی دارای قند زیاد مثل خرما، زولبیا و بامیه و سایر شیرینی‌جات روی می‌آورند و این الگوی غذایی در مبتلایان به آکنه می‌تواند منجر به تشدید آکنه شود.
در این موارد بهتر است بیشتر از میوه‌ها و سبزی‌های تازه استفاده شود. مطرح‌ترین بیماری پوستی که روزه‌داری برای آن منع طبی دارد، بیماری پمفیگوس است.
این بیماری خود ایمنی موجب بروز تاول‌های متعددی روی پوست و مخاط دهان می‌شود و در صورت عدم درمان مناسب می‌تواند تهدیدکننده حیات باشد.
متأسفانه بسیار شاهدیم که در ماه مبارک رمضان یا مدت کوتاهی پس‌ازآن، برخی بیماران مبتلابه پمفیگوس که از این منع طبی بی اطلاعند، با عود ضایعات مراجعه می‌کنند.
عود این بیماری مشکلات دیگری ازجمله مصرف داروهای کورتیکواسترویید و عوارض آنها ازجمله: افزایش خطر پوکی استخوان، افزایش وزن، افزایش قند خون، افزایش فشارخون و مشکلات دیگر را به دنبال دارد.
مشکلات دیگر روزه‌داران خشکی لبهاست، که به‌خصوص در کسانی که تنفس خود را به‌جای بینی از دهان انجام دهند، شایع‌تر است.
علل متعددی علاوه بر کاهش مصرف آب برای خشکی شدید لب‌ها وجود دارد؛ مثلاً مصرف برخی داروها (مثل ایزوترتینوئین یا آکوتان)؛ بهتر است در ماه رمضان با نظر پزشک خود دوز دارو راکمی کاهش دهند.
بعلاوه، چرب کردن مکرر لب‌ها را نیز باید مدنظر قرارداد و برای این منظور می‌توان از وازلین، او سرین و کرم‌های مختلف چرب کننده لب استفاده کرد.
پس جهت به حداقل رساندن ناراحتی‌های جسمی و احتمالی در ماه مبارک رمضان رعایت نکات زیر توصیه می‌شود.
برای شاداب ماندن و جلوگیری از خشکی پوست در وعده‌های سحری و افطاری به‌اندازه کافی مایعات، مخصوصاً آب، بنوشید و از نوشیدن مایعات مدر (مانند چای غلیظ) که باعث از دست رفتن آب بدنتان می‌شود، به‌شدت پرهیز کنید.
به علت محدودیت غذایی و اینکه نظم و حجم غذای دریافتی‌تان در ماه رمضان تغییر می‌کند، باید به‌منظور جلوگیری از کم شدن آهن، روی و سایر ویتامین‌ها و موادمعدنی که سبب رشد مناسب مو و ناخن‌هایتان می‌شود، در وعده‌های غذایی سحر و افطار غذایی کامل که همه گروه‌های غذایی را در خود بگنجاند، مصرف کنید.
مثلاً می‌توانید از همین حالا برنامه‌ریزی کنید و غذاهای پرکالری‌تر و کربوهیدرات‌ها و پروتئین‌ها و سبزی‌های را در وعده سحر و غذاهای سبک‌تر مانند لبنیات در کنار سبزی‌های و انواع سالاد را در وعده افطارتان بگنجانید.
در ضمن جای میوه هم باید در سفره سحری و افطاری همیشه محفوظ بماند.
چون خانم‌ها بیشتر با مشکل کمبود روی، آهن و ... دست‌به‌گریبان‌اند، پس به آنها توصیه می‌کنیم که با نظر یک پزشک متخصص از همین روزها خوردن مکمل‌های گروه B یا سایر مکمل‌های موردنیاز را شروع کنند تا پس از ماه رمضان دچار مشکل ریزش مو یا شکنندگی ناخن‌هایشان نشوند.
نکته آخر اینکه اگر مشکلی پوستی یا ریزش مو دارید و در حال مصرف داروهای خوراکی در فواصل زمانی منظم هستید، توصیه ما به شما این است که برای تغییر ساعات خوردن داروهایتان، حتماً به پزشکتان مراجعه کنید و هرگز خودسرانه میزان و ساعت مصرف دارویتان را جابه‌جا نکنید زیرا تغییر میزان داروی دریافتی ممکن است عوارض جبران‌ناپذیری را برای پوست و موی شما به همراه داشته باشد.
