ایام عید و تعطیلات نوروزی نزدیك است؛ در این روزهای زیبا، شاد و با طراوت، بسیاری از خانواده‌هائی كه قصد گشت و گذار و سیر و سیاحت دارند در تلاشند كه تجهیزات و وسایل مورد نیاز برای سفر نوروزی را مهیا كنند؛ تهیه و آماده‌سازی مواد غذائی مناسب سفر یكی از مهم‌ترین نكاتی است كه خانواده‌ها باید به آن توجه ویژه‌ای داشته باشند و در این راستا اصول و قواعد خاصی را رعایت كنند. نگهداری نامناسب مواد غذائی در طول سفر می‌تواند سبب بیماری‌های ناشی از مصرف غذاهای آلوده شده و تعطیلات ناگواری را به دنبال داشته باشد. از جمله این بیماری‌ها می‌توان به مسمومیت‌های غذائی اشاره كرد كه علایم مشترك آن اسهال، تهوع، آشفتگی در معده، گرفتگی و انقباض عمومی بوده كه به ویژه در كودكان، مادران حامله، مسن‌ترها، بیماران خاص و افرادی كه ایمنی بدن آنها ضعیف است، شدت بیشتری خواهد داشت.
در این نوشتار هدف ما بیان «قواعد پنج‌گانه سفر كردن با غذا» می‌باشد كه رعایت این موارد، سلامت بیشتری را در طی مسافرت، تضمین می‌نماید.
- از قبل برنامه‌ریزی كنید:
ابتدا یك سردكن تهیه نمائید. برای تأمین سرمای سردكن نیاز به مقدار كافی یخ دارید، می‌توانید از بسته‌های ژل فریزری نیز استفاده كنید؛ بسته‌های ژل فریزری را از شب قبل در فریزر قرار دهید تا ژل آن منجمد شود؛ این ژل می‌تواند همانند یخ، سرمای مورد نیاز سردكن را تأمین نماید. تأمین یخ و یا بسته ژل فریزری باید قبل از بسته‌بندی مواد غذائی صورت پذیرد.
چه غذاهائی را برای سفر به همراه خود ببریم؟
برخی از مواد غذائی مانند، میوه‌ها، سبزی‌ها، نان، كراكرها، بیسكویت‌ها، برخی پنیرها و...، برای نگهداری نیاز به سرما ندارند، لیكن مواد غذائی سریع فاسد شدنی نظیر گوشت، مرغ، ماهی، شیر، تخم‌مرغ، خامه، پنیر فتای ایرانی و...، نیاز به سرما دارند. چنانچه غذاهای پخته شده را بیش از نیاز تهیه می‌نمائید، برنامه‌ریزی كنید تا باقیمانده آن را در سردكن حاوی یخ در طول سفر حفظ كنید.
- ایمنی بسته‌های موادغذائی را حفظ كنید:
بسته‌های موادغذائی را مستقیماً از یخچال به سردكن حاوی یخ منتقل كنید. بسته‌های گوشت، مرغ و ماهی كاملاً منجمد شده باعث حفظ سرما در سردكن شده و در طی سفر ایمنی غذا را بیشتر می‌كند. سردكن را به طور كامل حاوی یخ نمائید تا سرما را به مدت طولانی‌تر حفظ كند. در سردكن‌هائی كه دارای یخ كمتری هستند. فضاهای خالی را با یخ بیشتری پر كنید و یا سعی كنید از غذاهای فاسدنشدنی نظیر میوه و سبزی‌های آن را پر نمائید. بسته‌های حاوی گوشت، مرغ و ماهی خام را دولایه بپوشانید تا چنانچه در كنار غذاهای آماده خوردن و یا مواد غذائی غیرقابل پختن مانند كاهو، گوجه‌فرنگی و یا خیار سالاد قرار گیرند. شیرابه آنها به این گونه غذاها برخورد نكند. سعی كنید برای سفر از 2 سردكن استفاده كنید. یكی برای مواد غذائی سریع فاسد شدنی و دیگری برای غذاهائی كه در طی روز استفاده می‌شوند. همچنین بزرگترها و كوچكترها باید از دست زدن مداوم به سردكن حاوی غذاهای سریع فاسدشدنی و بازكردن درب آن خودداری كنند.
- غذاهای حساس و فاسدشدنی، گرم شده را دور بریزید:
جهت جلوگیری از كاهش سرمای سردكن، قبل از قرار دادن مواد غذائی گرم در درون سردكن، گرمای آن را خارج كنید. بعد از مصرف غذاهای گرم، باقیمانده آن را به سرعت سرد نمائید، زیرا گرمای موجود در غذاهای گرم، باعث رشد و تكثیر سریع باكتری‌های عامل سمومیت می‌شوند. در انتهای روز و پس از مصرف غذاها، چنانچه یخ درون سردكن، ذوب شده باشد و باقیمانده غذاها به صوت گرم حس شوند، باید باقیمانده غذاهای حاوی گوشت یا مرغ را دور ریخت. البته غذاهای فاسدنشدنی نظیر میوه‌ها، سبزیجات، نان و نوشیدنی‌ها نیاز به سرما ندارند و برای مصرف قابل قبول هستند.
- سرمای سردكن را حفظ كنید:
سردكن را در محل سرد و یا محلی كه كمتر در معرض گرمای ماشین و یا نور خورشید قرار دارد، جاسازی نمائید. از باز و بسته كردن درب سردكن كه سبب از بین رفتن سرما در آن می‌شود، خودداری كنید. در زمانی كه یخ موجود در سردكن ذوب می‌شود، با جایگزین نمودن یخ تازه، سعی در حفظ سرمای آن نمائید.
- دست‌ها و ظروف را تمیز و پاكیزه حفظ كنید:
با شستن دست‌ها و وسایل مرتبط با غذا خود و خانواده‌تان را از خطر باكتری‌های بیماریزا حفظ كنید. یادآوری می‌شود شستن دست‌ها، 50 درصد خطر آلودگی را كاهش می‌دهد. اگر صابون و آب در دسترس نباشد، بشقاب و وسایل را به درستی بسته‌بندی كنید تا آنها را در مقصد با آب گرم و صابون (مایع ظرفشوئی) شستشو نمائید.
مواد غذائی را در مبداء و به صورت خانوادگی تهیه نمائید، این عمل باعث ذخیره مالی و زمانی برای خانواده در طی مسافرت می‌شود.
به عنوان مثال تهیه آبمیوه خانوادگی اقتصادی‌تر از آبمیوه‌های تك نفره می‌باشد و همچنین بطری آب معدنی خانوادگی و در ضمن برای صرف آب، برای هر نفر از اعضای خانواده به طور مجزا یك لیوان تهیه فرمائید. برای جلوگیری از ذوب شدن یخ مخصوص آب، آن را در سردكن قرار دهید تا هم سرمای سردكن را بیشتر حفظ كند و هم دیرتر ذوب شود.
بعد از صرف غذا، سردكن را دوباره با غذاهای غیرفاسد شدنی، پرنمائید (در صورت عدم تامین یخ)، چنانچه یخ برای سردكن تامین شود، می‌توان غذاهای فاسدشدنی را نیز در درون سردكن قرار داد.
در سفرهای طولانی و برای جلوگیری از خستگی یا بی‌حوصلگی مسافرین، هر 1 یا 2 ساعت یك میان وعده مناسب را پیشنهاد دهید. برای پیشگیری از اعتراض كودكان به منظور اعلام گرسنگی هر یك ساعت 1 خوراكی به كودكان بدهید. البته در این رابطه برخی اسنك‌ها بهتر از سایرین هستند مانند میوه‌های تازه یا خشك شده، مغزها همانند پسته و بادام، بیسكویت و...، كه قابلیت مهار گرسنگی كودكان را داشته باشد.
چنانچه در طی سفر كردن قصد خوردن غذا در رستوران‌ها، كبابی‌ها، ساندویچی‌ها و...، را دارید، سعی نمائید قبل از سفارش دادن غذا، وضعیت بهداشتی محل و پرسنل واحد صرف غذا را ارزیابی نمائید، این عوامل بهترین عامل انتخاب شما می‌توانند باشند. چنانچه به وضعیت بهداشتی این محل‌ها شك داشته باشید، آنجا را ترك نمائید و محل مناسب‌تری را انتخاب كنید. اگر ناچار به انتخاب محل هستید، سعی كنید قبل از مصرف غذا از كیفیت آن از طریق بینائی، بویائی، چشائی و...، مطلع شوید. ضمنا غذاهائی را انتخاب كنید كه از تركیب مواد غذائی كمتری تهیه شده باشند.
به عنوان مثال كباب برگ و یا جوجه كباب، در مقابل كباب كوبیده از تركیبات كمتری تشكیل شده‌اند، لذا اولویت مصرف با كباب برگ و یا جوجه كباب در مقابل كباب كوبیده می‌باشد. امید است كه با رعایت نكات ایمنی ذكر شده سلامتی خود و خانواده‌تان را در این ایام فرخنده تضمین كرده و سفری سالم و خوش در پیش‌رو داشته باشید.
