امروزه ابر غذا به ماده غذایی اطلاق می‌شود که دارای اثراتی فراتر از ارزش تغذیه‌ای و یا محتوای مواد مغذی خود بر سلامتی انسان باشد. اگرچه ممکن است این واژه برای غذاهایی که تغییر یافته و یا با سایر مواد غذایی ترکیب شده‌اند به‌کار برود، اما برخی مواد غذایی هستند که به‌طور طبیعی دارای اثراتی اثبات شده بر سلامتی می‌باشند. بررسی‌ها نشان می‌دهند که امروزه مصرف‌کنندگان در بسیاری از موارد ترجیح می‌دهند اقلام مورد نیاز خود را از بین ابر غذاها انتخاب کنند. مهم‌ترین اثراتی که برای این مواد غذایی قابل ذکر است، عبارتند از: تاثیر بر ارتقای سیستم ایمنی، دارا بودن خصوصیات آنتی‌اکسیدانی، ضد‌التهاب بودن، سمیت‌زدایی و یا اثرات کارافزایی (ارگوژنیک). مهم‌ترین مواد غذایی که برای بررسی خصوصیات عملگرایی آنها مورد تحقيق قرار گرفته‌اند، ترکیبات شیمیایی فِنولیک با منشاء گیاهی، باکتری‌های پروبیوتیک، فیبرها و سایر کربوهیدرات‌ها با هضم ناقص می‌باشند، اما آغوز و زرده تخم‌مرغ و برخی دیگر از مواد غذایی غیر گیاهی نیز به عنوان ابرغذا در نظر گرفته می‌شوند.
مفاهيم و تعاريف
در حال حاضر در کشورهای مختلف بر اساس سوابق فرهنگی، تاریخی و قوانین موجود، تعاریف متفاوتی از غذاهای عملگرا (ابر غذاها) در نظر گرفته می‌شود. در رایج‌ترین تعریف، ابر غذاها محصولاتی مشتق از مواد غذایی می‌باشند که علاوه بر ارزش تغذیه‌ای آنها، موجب ارتقای شرایط طبیعی فیزیولوژیک یا عملکرد ذهنی شده و یا در پیشگیری از اختلالاتی که می‌توانند به بیماری منجر شوند، موثر هستند. در بسیاری از کشورها ابر غذاها از مواد غذایی و یا نوشیدنی‌هایی تشکیل می‌شوند که همانند نوشیدنی‌ها و غذاهای عادی مصرف شده و به عنوان دارو تلقی نمی‌شوند. قابل توجه آنکه در صورتی که ابر غذا به صورت قرص، ساشه و فرم‌های مشابه بسته‌بندی شوند، دیگر به عنوان ابر غذا محسوب نشده و به عنوان یک مکمل غذایی در نظر گرفته می‌شوند. آینده ابر غذاها، بیش از قوانین و مقررات دولتی و نهادهای نظارتی، به تحقیقات علمی در مورد آنها بستگی داشته و هنوز مفهوم کلی ابر غذاها قابل انعطاف و سیال است.
بيرون غذا خوردن با ابرغذاها
آمريكايي‌هاي بيشتر پولي را كه بابت غذا مي‌دهند در رستوران‌ها خرج مي‌كنند. رستوران رفتن كار آساني است اما دو چيز را بايد به خاطر داشت؛ بسياري از موارد موجود در فهرست غذاها پركالري هستند و در مقادير زياد سرو مي‌شوند. شايد مدام بيرون غذا خوردن، چندان در داشتن يك رژيم غذايي سالم موثر نباشد. اما اگر بسياري از وعدههاي غذايي خود را در رستوران مي‌خوريد، مي‌توانيد انتخاب‌هاي بهتري داشته باشيد و حتي برخي از ابرغذاها را در رستوران‌ها پيدا كنيد.
پيدا كردن ابرغذاها در فست‌فود
بهترين توصية ما به شما اين است كه تا حد ممكن از فست‌فود دوري كنيد. اگر لازم باشد كه سراغ فست‌فود برويد وعدههاي غذايي كوچك‌تر را انتخاب كنيد و دنبال ابرغذاها بگرديد. بهترين فست‌فودها، جاهايي هستند كه در منوي غذايشان امكان انتخاب گوشت‌هاي لخم، مثل تن، فراهم و در غذايشان، گوجه‌فرنگي همراه با ديگر سبزيجات وجود داشته باشد. سعي كنيد از سس كمي استفاده كنيد. فست‌فودها اغلب از روغن‌هاي مفيد استفاده نمي‌كنند.
در اينجا به چند نكته درباره پيدا كردن ابرغذاها در فست‌فودها اشاره مي‌كنيم:
يك سالاد يا ميوه را (مثلا سيب خرد شده) به جاي سيب‌زميني سرخ شده چرب انتخاب كنيد.
به جاي نوشابه آب سيب يا آب پرتقال سفارش دهيد.
براي ناهار يك سالاد بزرگ بخوريد. دنبال سالادهايي بگرديد كه حاوي گوشت‌هاي كم‌چرب و گريل شده هستند يا تنها از سبزي و ميوه تشكيل مي‌شوند.
سفارش ابرغذاها در رستوران‌ها
معمولا رستوران‌ها نسبت به فست‌فودها فهرست غذايي بلندتري دارند كليد حفظ رژيم سالم در يك رستوران، انتخاب عاقلانه و مقاومت در برابر وسوسه غذاهاي مضر است.
به چند نكته درباره پيدا كردن غذاهاي سالم در رستوران‌ها توجه كنيد:
ابرغذاها را در سالادها جستجو كنيد.
اگر سبزيجات روز موجود است، درباره آن سوال كنيد.
ببينيد سوپ روز چيست.
ماهي پخته يا كباب شده را سفارش دهيد.
غذاهاي گياهي را (كه اغلب حاوي برخي ابرغذاها هستند) بررسي كنيد.
براي دسر ميوه سفارش دهيد.
طوري باشد كه خانواده شما باز هم دلشان از اين غذاها بخواهد!
نهايت استفاده از وعدههاي دورهمي
تلويزيون را خاموش كنيد، تلفن‌تان را روي پيغام‌گير بگذاريد و از اينترنت بيرون بياييد، چون وقت آن رسيده كه يك ساعت را به غذا و دور هم بودن اختصاص دهيد. تصادفاً وعدة شام باثبات‌ترين زمان براي دورهمي‌هاي خانوادگي است؛ زماني عالي براي ارتباط برقرار كردن با اعضاي خانواده و خبر گرفتن از زندگي روزمره يكديگر، دور هم جمع كردن همه افراد خانواده براي شام ممكن است كاري چالش‌برانگيز باشد اما هر وقت كه مي‌توانيد، تلاش‌تان را براي اين كار بكنيد.
چندين پژوهش به اهميت وعدههاي غذايي خانوادگي، هم براي كودكان و هم براي بزرگ‌ترها، پرداخته‌اند، يك مطالعه كه در مجلة انجمن برنامة غذايي آمريكا به چاپ رسيد نشان داد كه بچه‌ها و والدين هر دو به وعدههاي خانوادگي اهميت زيادي مي‌دهند. محققان در دانشگاه كلمبيا به اين نتيجه رسيده‌اند كودكاني كه در هفته بيش از پنج وعده با خانوادة خود غذا مي‌خورند نمره‌هاي بالاتري مي‌گيرند. ساير پژوهش‌ها به عملكرد كاري و درسي، مصرف مواد مخدر و مهارت‌هاي زباني افراد پرداخته‌اند و نشان مي‌دهند كه نتايج مثبت مشابه در خانواده‌هايي مشاهده مي‌شود كه چند وعده در هفته را دور هم غذا مي‌خورند. يك مطالعه كه در نشرية بايگاني پزشكي اطفال و نوجوانان به چاپ رسيد مدعي است كه غذا خوردن در كنار خانواده مي‌تواند تعداد نوجواناني را كه به بيماريهاي تغذيه دچار هستند كاهش دهد. حيرت‌انگيز است! تمام اينها به خاطر سپري كردن اوقاتي خوش با خانواده دور ميز غذاخوري و صرف ابرغذاهاست!
ظاهراً شام زماني است براي تغذية بدن و روابط انسانها، افرادي كه تنها غذا مي‌خورند مقدار غذايشان كمتر است و در نتيجه ممكن است دچار نقص تغذيه شوند. اگر شما دوست يا فاميلي داريد كه اكثر وعدههاي غذايي را به تنهايي مي‌خورند بايد اين نكتة مهم را به خاطر بسپاريد. هر زماني كه توانستيد، آنها را دعوت كنيد تا با شما غذا بخورند.
اگر در كشاندن اعضاي خانواده سر ميز شام، بدون تماشاي همزمان تلويزيون، دچار مشكل هستيد يا مجبوريد مدام لقمه‌تان را سريع ببلعيد و سر كسي داد بكشيد، ممكن است به كمي خلاقيت نياز داشته باشيد تا روحية دور هم شام خوردن را در ديگران هم ايجاد كنيد.
يك راه براي اينكه حواس همه را به غذا متوجه كنيد اين است كه اعضاي خانواده را هم درگير برنامه‌ريزي و تهية شام كنيد. بچه‌ها اغلب عاشق آشپزي هستند و اگر فرصت اين كار را به آنها بدهيد به سرعت خودشان را به آشپزخانه مي‌رسانند.
وقتي آدم در آشپزي تجربة زيادي ندارد، دست و پا كردن يك وعده غذا دستاوردي عظيم است. حتما از زحمت‌هاي سرآشپز قدرداني كنيد.
