در طول ماه رمضان، وعده‌‌های غذایی، عمدتا در هنگام شب مصرف می شوند و تعداد دفعات مصرف وعده‌‌های غذایی کاهش می یابد که این امر، ممکن است بر میزان آب و کالری دریافتی تاثیر بگذارد. روزه داری عملا مشابهت فیزیولوژیک فراوانی با گرسنگی طولانی مدت دارد.
نوشیدنی تخم شربتی
تخم شربتی (basil seed )گیاهی خودرو یکساله است که در اوایل بهار در کوهستان‌ها و بیابان‌ها می‌روید. تخم این گیاه سیاه شفاف است. پوسته رویی دانهها را لایه‌ای موسیلاژ پوشانیده است كه وقتی در آب ریخته شود حالتی لعاب‌دار ایجاد می‌کند که بسیار لغزنده است و متورم شده رنگش متمایل به رنگ خاکستری میشود و می‌تواند برای رفع عطش مورد استفاده قرار گیرد.
برگ گیاه غنی از ویتامین A، ویتامین K، منگنز، منیزیم، آهن، کلسیم، پتاسیم، روی، فولات و ویتامین B6 میباشد بطوریکه یک اونس برگ خشک شده این گیاه می‌تواند جهت تامین ویتامینَ A و ویتامین K روزانه مورد نیاز بدن کافی باشد. تخم شربتی به ازاء هر 100 گرم 1.6 گرم فیبر دارد.
در هنگام روزه داری، اسیدیته معده بالا می‌رود. تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف غذاهای حاوی فیبر می‌تواند از تولید بیش از اندازه اسیدیته معده جلوگیری نماید. فیبرهای موجود در تخم شربتی می‌توانند با لیپید‌ها و اسیدهای صفراوی باند شده و کلسترول سرم را کاهش دهند. افزایش دریافت اسیدهای چرب آزاد در سایرماههای سال باعث آزادسازی الکترونهای میتوکندری در طی بتا اکسیداسیون میشود که نتیجه‌اش افزایش تولید لیپید پراکسیداز و متعاقب آن سبب آسیب به اجزای پلاسمای هپاتوسیتها، پروتئین‌های سلولار و DNA میشود و این مساله باعث استرس اکسیداتیو بیش از حد، القای سیتوکین و التهاب میشود. گیاهانی که غنی از ترکیبات فنلی (اسیدهای فنلی، فلاونوئیدها،تانن‌‌ها) هستند از مهمترین آنتی اکسیدانهای طبیعی به شمار می‌آیند . تخم شربتی به علت دارابودن ترکیبات فنولیک و ترپنیک دارای فعالیت آنتی اکسیدانی ( که سبب محافظت بدن در برابر استرس متابولیک و حفظ سلامت بدن میشود) میباشد. افزایش استرس اکسیداتیو یکی از عوامل زمینه‌ای ابتلا به فشار خون و بیماریهای قلبی –عروقی محسوب میشود. فعالیت آنتی اکسیدانی تخم شربتی در حد فعالیت آنتی اکسیدانی فنیل آلانین آمونیا لیاز است. گونه‌‌های اکسیژن واکنشگر از قبیل رادیکالهای سوپر اکسید، هیدروکسیل، پراکسیل مدام طی واکنشهایی در بدن تولید می‌شوند و تخریب ناشی از فعالیت این مولکولها سبب بروز و پیشرفت تعدادی از بیماریهای مزمن مثل بیماری قلبی- عروقی، اترواسکلروز، سرطان، آلزایمر، پارکینسون، کاتاراکت و التهاب میشود. ترکیبات فنلی موجود در تخم شربتی به عنوان احیا‌کننده، دهنده هیدروژن و شلاته‌کننده فلزات عمل می‌کنند و می‌توانند دربهبود بیماری کرونری(قلبی)،سرطان وبیماریهای دژنراتیو مغز وابسته به سن نقش موثری داشته باشند. تخم شربتی بیش از 50 گونه دارد که روغن گونه O.basilicum سرشار از لینولئیک اسید است که خوشبختانه در ایران رویش دارد. از آنجایی که تخم شربتی منبع خوب فیبر محلول است و تشکیل ژل می‌دهد، خالی شدن معده را کمی به تعویق می اندازد و هضم و جذب را آهسته تر می‌نماید و باعث افزایش حجم مدفوع میشود، لذا جهت سوء هاضمه، کنترل وزن، دیابت، چاقی، بیماریهای چربی خون و حفظ آب بدن نیز موثر است. ضمن تحقیقاتی که توسط leelahagul انجام شد، این اثرات ذکر شده بدون دریافت رژیم کاهش وزن موثر نمی‌باشد.
لذا دریافت تخم شربتی همراه با رژیم کاهش وزن که توسط کارشناس یا متخصص تغذیه طراحی شده است می‌تواند درماه رمضان جهت کاهش وزن، پروفایلهای لیپیدی(چربی خون) وكاهش قند خون موثر باشد.
اسفرزه
گیاه علفی و یکساله، بدون ساقه یا دارای ساقه‌های کوتاه و برگهای باریک است که به حالت خودرو دیده میشود. حدود ۳۰ درصد پوشش دانه اسفرزه را یک ماده جاذب آب تشکیل می‌دهد که موسیلاژ نامیده میشود و پس از خیس شدن و جذب آب، لعاب می‌دهد همین که دانه اسفرزه با آب آغشته شد در حدود ۱۰ برابر حجم خودش متورم میشود و به شکل لعابی در می‌آید . موسیلاژ در اثر هیدرولیز تولید دگزیلوزان، آرابینوز، د - گالاکتوز، د - گالاکتورونیک اسید می‌نماید. اگر اسفرزه به همراه آب اضافی مصرف شود سبب کاهش کلسترول و درمان یبوست میشود. اگر اسفرزه خورده شود و به اندازه کافی آب نوشیده نشود، روده‌‌ها ورم کرده و چون آب مدفوع کاملا جذب میشود یبوست تشدید خواهد شد.10 تا 12 گرم اسفرزه را در آب بخیسانید و همراه با کمی عسل و سکنجبین جرعه جرعه در فاصله افطار تا سحر بنوشید جهت یبوست‌های مزمن مفید است.
خرفه
خرفه گیاهی است خودروكه برگهای گرد کشیده با ساقه گوشتی به رنگ قرمز ارغوانی دارد. گل‌های آن به رنگ زرد در انتهای ساقه تشکیل شده و اوایل روز تا ساعت 9 الی 11 باز می‌ماند.
خرفه سبب کاهش حس تشنگی می شود. علاوه بر وجود امگا3 در قسمت رویشی آن، مواد معدنی مثل منیزیم، پتاسیم، کلسیم و همچنین ویتامین ث (16 میلی‌گرم در 100 گرم) به مقدار زیاد در بافت‌های آن وجود دارد.
غنی بودن از اکسیدان‌ها (رنگ قرمز ساقه) از دیگر مزیت‌های این گیاه است. خرفه سرشار از ویتامینB1،B2، بتاکاروتن (پیش ساز ویتامینA ) نیز میباشد. به علت ارزش غذایی گیاه خرفه توصیه میشود برگهای این سبزی به صورت تازه به سالاد در وعده سحر اضافه شود یا به شکل خرد شده به ماست اضافه گردد. یا به صورت بورانی مصرف شود. جهت تهیه بورانی برگها و قسمتهای هوایی آنرا با مقدار بسیار کمی آب بجوشانید سپس آنها را صاف کرده به ماست اضافه کنید.
در وعده افطار نیز میتوان در تهیه کوکو و آش خرفه را بکار برد.
کالری این گیاه پایین است و به ازاء هر 100 گرم تنها 20 کیلو کالری انرژی دارد.
گیاه خرفه منبع غنی از پتاسیم و اگزالات است(869-671 میلی گرم) لذا در بیماران کلیوی باید تحت نظر پزشک یا کارشناس تغذیه مصرف شود.
تخم خرفه که به خصوص جهت تزئین شیرینی نان برنجی استفاده میشود نیز می تواند جهت کاهش تشنگی ناشی از آرد برنج بکار رفته در این نوع شیرینی موثر باشد. جهت کاهش حس تشنگی می توانید تخم خرفه را شن شور کرده دانهها را از هم باز کنید و چند روزی بگذارید تا کاملا خشک شود سپس در یک تابه روی حرارت بسیار ملایم به مدت کوتاه بگذارید تا خامی آن گرفته شود،سپس همراه با هل آسیاب نمایید و در ظرف شیشه‌ای در بسته در یخچال نگهداری کنید. در وعده سحر با آب مخلوط کرده و همراه با کمی شیره و گلاب بنوشید.
خانمهای باردار از مصرف این گیاه پرهیز نمایند. تحقیقات اخیر نشان داده است که این گیاه اثر ضد دیابتیک ندارد، ولی همچنان در بین مردم چین به عنوان گیاه آنتی دیابتیک مصرف میشود. ویتامین C و بتاکاروتن موجود در این گیاه دارای اثرات آنتی اکسیدانی و ضد سرطانی و ضد بیماریهای قـلبـــی – عروقــی و هموروئید است و سبب ریلکس شدن ماهیچه‌‌ها میشود. با توجه به وجود اسیدهای چرب امگا3 موجود در این گیاه (3.41 میلی گرم) و خواص آنتی اکسیدانی و آنتی بیوتیکی و ضد التهابی آن، خرفه جزء گیاهان مهم دارویی بشمار می‌آید. امید است در آینده نسبت به مصرف این گیاه توجه بیشتری داشته باشیم.
