تحریریه آشپزباشی
گوجه‌فرنگی گیاهی است با نام علمی (LYCOPERSICOM ESCULENTUM (SOLANACEAE كه به نام عمومیTOMATO در جهان مشهور است. نام مترادف آن SOLANUM LYCOPERSICUM و در زبان‌های فرانسوی و آلمانی TOMATE، انگلیسی TOMATO و عربی طماطم گفته می‌شود.
میوه این گیاه كه قسمت اصلی آن است به صورت خام یا پخته در سالاد، انواع سس‌ها، سوپ و انواع مواد غذائی به طور وسیع در جهان مورد استفاده قرار می‌گیرد. اكثراً گوجه‌فرنگی را در زمانیكه به رنگ قرمز است استفاده می‌كنند و كمتر از میوه سبز آن استفاده می‌شود.
مهمترین تركیبات گوجه‌فرنگی شامل حدود 90درصد و یا كمی بیشتر آب میباشد و بقیه درصد آن را پروتئین، چربی، قندهای مختلف از جمله گلوكز و فروكتوز، ویتامین‌های C,A و K ، تیامین، ریبوفلاوین، پانتوتنیك اسید، اسید فولیك، ویتامین E، اسید آمینه‌های ضروری، املاح معدنی از جمله كلسیم، فسفر، آهن، سدیم، پتاسیم، منیزیم، مس، منگنز، كبالت، روی و ارسنیك میباشد و به تازگی وجود ید نیز در گوجه‌فرنگی گزارش شده است.
با توجه به تركیبات یاد شده كه فقط قسمتی از تركیبات گوجه‌فرنگی را تشكیل می‌دهند میتوان به خواص كم‌نظیر آن پی برد. به همین دلیل در سال‌های 1980 تا 1990 حدود 6000 مقاله تحقیقاتی در مورد تجزیه و شناسائی مواد ارزشمند این گیاه به چاپ رسیده است.
با وجود این‌كه مسلم است هنوز تحقیقات درباره گوجه‌فرنگی به پایان نرسیده و بسیاری از مواد و عناصر آن كشف نشده‌‌اند ولی تحقیقات امروز حاكی از وجود مجموعه‌ای از عناصر و مواد بسیار ارزشمند برای انسان در این گیاه میباشد كه كمتر كسی از آن آگاه بوده و به همین دلیل به ارزش آن واقف نمی‌باشند.
املاح معدنی موجود در این گیاه با ارزش وظایف مهمی در بدن ایفا می‌كند كه بسیاری از آنها در تحقیقات جدید پزشكی در حال بررسی است. گوجه‌فرنگی در بعضی افراد ایجاد حساسیت می‌كند كه باید به آن توجه كرد.
دانه‌های گوجه‌فرنگی دارای روغن می‌باشند كه برای تهیه مارگارین، سالاد و صابون مصرف می‌شود.
در طب سنتی نقاط مختلف جهان برای گوجه‌فرنگی اثراتی در جهت تسكین و بهبود بعضی بیماری‌ها نظیر آسم، سرفه، آنفلوانزا، امراض چشم، گوش درد، حصبه، برص و تب زرد قائل می‌باشند.
در مراجع جدید علمی خاصیت‌های ضد میكروب، ضد اسهال، هضم كننده و ادرارآور را برای آن ذكر كرده‌اند.
گرچه شباهت‌هائی بین تركیبات گوجه‌فرنگی قرمز و سبز (نرسیده) وجود دارد ولی رنگ‌های گیاهی موجود در گوجه‌فرنگی رسیده (قرمز) در سبز وجود ندارد و ممكن است گاهی در گوجه‌فرنگی سبز، مواد سمی وجود داشته باشد.
قابل ذكر است كه تهیه پروژسترون و تستوسترون كه از هورمون‌های بسیار با اهمیت میباشد از مهمترین مواد گوجه‌فرنگی به نام TOMATIDINE در حال مطالعه و تحقیق است.
همین جسم خاصیت جالب رسوب دادن كلسترول را داشته و دارای خاصیت ضد قارچ میباشد. با توجه به ارزش غذائی و اثرات جالب داروئی آن، استفاده روزمره و یا ممتد آن در رژیم غذائی توصیه می‌شود.
شاید به همین دلیل است كه در سال‌های اخیر، آب گوجه‌فرنگی همراه با آب میوهها در ظروف بسته‌بندی شده نسبتاً بزرگ به فراوانی در مغازه‌ها به همراه مواد غذائی با ارزش دیگر عرضه و هر روزه از آن استفاده می‌كنند.
یكی دیگر از استفاده‌های باارزش گوجه‌فرنگی استفاده از ماسك آن برای خانم‌هاست. این مورد به خصوص برای كسانی كه به گوجه‌فرنگی حساسیت ندارند مفید است.
برای استفاده از این ماسك میتوان پس از استحمام كه منافذ پوست بازتر می‌باشند یك یا دو گوجه‌فرنگی تازه را له كرده و برای مدت 20 - 15 دقیقه روی پوست صورت پهن كرد و سپس با آب شستشو داد.
این ماسك به علت داشتن مواد ارزشمند می‌تواند در طراوت و شادابی پوست موثر واقع شود.
البته باید ذكر كرد كه استفاده از ماسكهای میوهها احتیاج به زمان طولانی دارد و باید هفته‌ای دو یا سه بار از آنها استفاده كرد چرا كه غلظت مواد موثر آنها نسبتاً پائین بوده و اثرات آنها بطئی است و در مقایسه با ماسكهای شیمیائی كه غلظت مواد آنها بیش از 20 برابر مواد طبیعی میباشد، احتیاج به مصرف مداوم و طولانی دارند ولی در عوض عوارضی جانبی محصولات شیمیائی را به دنبال ندارند.
با توجه به این‌كه خوردن سبزی‌های تازه و انواع میوهها برای سلامتی و جلوگیری از چاقی بی‌رویه خانم‌ها دارای اهمیت است، خوردن گوجه‌فرنگی به عنوان یك میوه باارزش در رژیم غذائی روزانه یا هفتگی توصیه می‌شود.
