برخی از خانواده‌ها نیز ایام نوروز را در شهر خود و به دید و بازدید از اقوام و دوستان می‌گذرانند. در هر حال، تعطیلات نوروز موقعیت بسیار خوبی جهت استراحت و تمدد اعصاب و فراهم نمودن اوقاتی خوش و شاد در زندگی است؛ اما با كمال شگفتی شاهد هستیم كه گاهی اوقات در ایام عید و پس از پایان تعطیلات نوروزی، بعضی افراد دچار عوارض و اختلالاتی می‌شوند كه آنان را به بستر بیماری می‌اندازد و یا باعث رنج و آزار آنان می‌گردد؛ حتی در برخی موارد موجب بیماری‌های سخت و لاعلاج می‌شود. در هر حال این عوارض، چه شدید و چه خفیف، زندگی را برای بسیاری از هموطنان‌مان تلخ می‌كند.
اختلالات رایج در ایام نوروز:
هیچ یك از این عوارض، عادی و از پیامدهای طبیعی تعطیلات نوروزی نیست و صرفا به علت تغذیه نامناسب و شیوه غلط زندگی در این ایام در بعضی افراد بروز كرده و متاسفانه تعطیلات شیرین و خوش سال نو را بر بسیاری از هموطنان‌مان سخت و ناخوشایند می‌كند. حال ببینیم علت اصلی و اساسی این بیماری‌ها و عوارض ناگوار در بعضی اشخاص چیست و چرا گریبانگیر برخی افراد می‌شود، در حالی كه بعضی دیگر، از گزند این اختلالات در امان هستند؟ قبل از ورود به این بحث، لازم است به این مطلب توجه شود كه بعضی افراد تصور می‌كنند در مواقع جشن و سرور و خوشی نباید به تغذیه و سلامت خود توجه نمود و مجازیم در مصرف غذا افراط نموده و مواد مضر و بی‌خاصیت را جزء برنامه غذایی روزانه خود قرار دهیم. این تصور به هیچ وجه صحیح نیست و مضرات آن مستقیما گریبانگیر فرد خواهد شد.
پس از این مقدمه كوتاه به دلایل بروز اختلالات مختلف در بعضی افراد در تعطیلات عید یا پس از آن می‌پردازیم:
یبوست یا تاخیر در تخلیه كامل روده
یبوست، امروزه بلای قرن محسوب می‌شود و اكثر افراد، به خصوص در شهرهای بزرگ و صنعتی به آن مبتلا هستند. در تعطیلات نوروز این مشكل در افراد مستعد تشدید شده و موجب آزار آنان و ابتلا به عوارض ناشی از آن می‌گردد. یكی از مهم‌ترین علل ابتلا به یبوست، عدم یا كمبود مصرف فیبرغذایی، به خصوص سبزی و سالاد است؛ زیرا در ایام سفر، افراد به بهداشتی بودن این مواد در رستوران‌ها اطمینان ندارند. افرادی هم كه در این اوقات در شهر خود می‌مانند؛ و به سفر نمی‌روند، به علت دید و بازدید و سرگرمی‌های مخصوص عید، فرصتی برای شستشو و ضدعفونی‌كردن سبزی و سالاد پیدا نمی‌كنند و از خرید این مواد گیاهی غافل می‌شوند. غلات با سبوس، میوه‌های با پوست و حبوبات نیز از منابع خوب و غنی فیبر هستند كه در ایام عید دسترسی به این مواد نیز معمولا كم می‌شود.
در این ایام در خوردن میوه‌های با پوست باید احتیاط كرد؛ زیرا چنانچه به خوبی شسته و ضدعفونی نشوند، می‌توانند بیماری‌زا باشند. عامل مهم دیگر در بروز یبوست كمبود مصرف آب است. در ایام تعطیلات نوروز به علت مسافرت یا دید و بازدیدهای مكرر، توجهی به مصرف آب كافی نمی‌شود كه یكی از پیامدهای مهم آن یبوست است. همچنین، كمبود تحرك جسمی و ورزش و پیاده‌روی در این اوقات از علل دیگر بروز یبوست به شمار می‌آید.
افزایش چربی‌های نامطلوب خون و یا فشارخون
گاه شاهد هستیم كه برخی افراد میانسال یا سالمند پس از تعطیلات نوروزی با اینكه اوقات خوش و شیرینی را به همراه خانواده خود گذرانده و از تعطیلات لذت برده‌اند، ولی مبتلا به افزایش چربی‌های نامطلوب خون یا بالا رفتن فشارخون شده و بیمار و بستری می‌شوند و اوقاتی تلخ و دشوار را به منظور مداوا و بازگشت سلامت خود سپری می‌كنند.
این گروه از افراد تصور می‌كنند كه پرخوری و استفاده از خوراكی‌های نامناسب چنانچه كوتاه مدت و حدود یكی دو هفته باشد، به سلامت آنان لطمه‌ای نمی‌زند؛ در حالی كه افراد سالمند یا میانسال و یا جوانانی كه در ریسك افزایش چربی‌های خون و یا فشارخون هستند باید در تمام اوقات مراقب تغذیه و سلامت خود باشند و از هر گونه بی‌توجهی و بی‌مبالاتی در تغذیه و شیوه زندگی‌شان جدا بپرهیزند. افراد سالمند یا میانسال هنگامی كه به سفر می‌روند و یا در میهمانی‌ها در جمع فامیل و دوستان غذا میل می‌كنند، معمولا اشتهای بیشتری برای صرف غذا دارند و اكثرا تمایل زیادتری نسبت به مواد سرخ كرده و چرب و شیرین از خود نشان می‌دهند. پرهیزهای غذایی معمولا برای این دسته از افراد ناخوشایند و زجرآور است؛ غافل از آنكه این پرهیزها عامل مهمی در حفظ سلامت و طول عمر آنان می‌باشد.
در ایام عید این عزیزان اكثرا در برنامه غذایی خود اصول صحیح تغذیه‌ای و بهداشتی را رعایت نكرده و در مصرف شیرینی، آجیل شور و غذاهای سرخ كرده و چرب افراط می‌كنند و همین امر موجب بروز اختلالات جدی و حتی گاه سكته‌های قلبی یا مغزی در آنان می‌شود. بنابراین لازم است در تعطیلات عید نیز مانند سایر اوقات سال به برنامه غذایی روزانه خود توجه و دقت داشته باشند تا ایام خوش نوروزی آنان عاقبتی خوب با خاطراتی شیرین در بر داشته باشد. همچنین، برای سلامت بیشتر لازم است این افراد تحرك جسمی و پیاده‌روی و ورزش متعادل و مناسب خود را در ایام تعطیلات، مانند سایر مواقع حفظ كنند.
اختلالات گوارشی
گاه مشاهده می‌كنیم افرادی كه تعطیلات نوروز را به سفر می‌روند و یا حتی كسانی كه به مسافرت نمی‌روند و اوقات خود را به دید و بازدید در این ایام می‌گذرانند دچار عوارض گوارشی از قبیل اختلال در هضم غذا، سنگینی دستگاه گوارش، نفخ و دل‌درد، اسهال و...، می‌شوند كه عوامل مختلفی دارد؛ از جمله بی‌نظمی در ساعات مصرف غذا، اكثرا در ایام تعطیلات برنامه غذایی افراد از روال طبیعی خود خارج می‌شود؛ مثلا مصرف صبحانه به دلیل دیر بیدار شدن از خواب به تعویق می‌افتد و یا ساعت مصرف ناهار و شام به علت مسافرت و یا دید و بازدید دچار تاخیر می‌شود.
این بی‌نظمی در ساعات مصرف غذا می‌تواند از عوامل مهم بروز عوارض گوارشی باشد. همچنین پرخوری و انباشتن معده از غذا یا از موادی مانند شیرینی، آجیل و...، نیز ریزه‌خواری به هنگام مسافرت یا در میهمانی‌ها باعث خستگی دستگاه گوارش شده و منجر به اختلالات گوارشی می‌گردد. این عارضه در كودكان و سالمندان كه دستگاه گوارش ضعیف‌تری دارند بیشتر بروز می‌كند.
مشكل دیگری كه ممكن است در ایام نوروز به وجود آید، مسمومیت‌ها و عفونت‌های گوارشی است كه می‌تواند عوارض خطرناكی به دنبال داشته باشد. كسانی كه در رستوران‌های نامطمئن غذا صرف می‌كنند و یا افرادی كه در رستوران از سالاد و سبزی كه به خوبی شستشو و ضدعفونی نشده استفاده می‌نمایند، بیشتر در معرض این اختلالات قرار می‌گیرند. بنابراین، افرادی كه در تعطیلات عید به مسافرت می‌روند و یا كسانی كه در این ایام ترجیح می‌دهند بیشتر در رستوران غذا صرف كنند، باید حتما رستوران‌هایی را انتخاب كنند كه به بهداشتی بودن آنها اطمینان دارند. ضمنا از مصرف سبزی، سالاد و میوه‌های با پوست در رستوران جدا خودداری كنند.
كاهش قدرت ایمنی بدن و ابتلا به بیماری‌های مختلف
بعضی افراد در پایان تعطیلات نوروزی یا در طول این ایام، از ضعف قوای جسمانی، خستگی و كوفتگی و یا بروز عفونت‌های تنفسی و سرماخوردگی‌های مكرر یا طولانی شكایت می‌كنند. كاهش قدرت ایمنی بدن، عامل مهم بروز این عوارض است و قربانیان آن افرادی هستند كه در تعطیلات عید، شیوه تغذیه و برنامه زندگی نامناسبی را دنبال می‌كنند.
بسیاری از افراد به خصوص نوجوانان و جوانان در این ایام از مصرف غذاها و میان‌وعده‌های سالم و مفید خانگی امتناع كرده و از غذاهای آماده بیرون استفاده می‌كنند. این مواد اكثرا حاوی مقدار زیادی چربی، نمك، سس‌های چرب یا شكر و مواد افزودنی شیمیایی هستند و نه تنها ارزش تغذیه‌ای بالایی ندارند، بلكه برای سلامت افراد زیان آورند.
نوجوانان و جوانان اكثرا در ایام تعطیلات نوروز از مصرف سبزی، سالاد، میوه‌ها و آب میوه‌های تازه و نیز شیر و دوغ و سایر لبنیات خودداری می‌كنند؛ در نتیجه مواد مغذی ضروری، به خصوص ویتامین‌ها و مواد معدنی به میزان لازم و كافی به بدن آنان نمی‌رسد. خلاصه آنكه در ایام عید الگوی غذایی این افراد از حالت سالم و طبیعی خارج شده و از موادی استفاده می‌شود كه برای سلامت این گروه كه اكثرا در مرحله رشد و تحرك شدید جسمی و فكری هستند، مفید نیست كه نتیجه آن كاهش مقاومت بدن و بروز اختلالات فراوان از جمله سرماخوردگی و بیماری‌های عفونی مكرر و طولانی می‌باشد.
پوسیدگی و خرابی دندان‌ها
گاه مشاهده می‌شود كه دندان بعضی افراد، به خصوص كودكان و سالمندان، بعد از پایان تعطیلات عید دچار پوسیدگی و خرابی می‌شود. افراط در خوردن مواد شیرین، به خصوص چنانچه بعد از مصرف آن، دندان‌ها شسته نشوند، و نیز شكستن مغزهای دارای پوست سفت مانند بادام، پسته، فندق و امثال آن با دندان‌ها، از عوامل مهم خرابی دندان‌ها است؛ زیرا به مینای دندان لطمه می‌زند.
بسیاری از افراد در مسافرت‌ها یا دید و بازدیدهای نوروزی، این مسأله را رعایت نمی‌كنند و سلامت دندان‌های خود را به خطر می‌اندازند. به خاطر داشته باشیم كه مفهوم جشن و شادی و خوشی، ایجاد اختلال در شیوه زندگی و برقراری تغییرات نامناسب در الگوی غذایی نیست؛ بلكه باید این ایام را فرصتی مناسب جهت تمدد اعصاب و بازسازی هر چه بیشتر سلامت جسمی و روحی خود بدانیم و با برنامه‌ریزی صحیح تغذیه‌ای و اصلاح شیوه زندگی، برای برقراری سلامت بیشتر و آرامش روح و روان خود تلاش كنیم.
